పంచారామ క్షేత్రాలు.. ఆంధ్రాలో మాత్రమే ఉన్న అరుదైన శివాలయాలు

మహాశివరాత్రి, కార్తీక మాసంతో పాటు అనేక పర్వదినాల్లో హిందువులు అత్యంత భక్తి శ్రద్ధలతో పరమశివుణ్ణి పూజిస్తుంటారు. ఈ సందర్భంగా దేశవ్యాప్తంగా వివిధ ప్రదేశాల్లో ఉన్న మహిమాన్విత శివ లింగ క్షేత్రాలను దర్శించేందుకు ఆసక్తి చూపిస్తారు. వాటిలో ముఖ్యంగా చెప్పుకోదగ్గ క్షేత్రాల్లో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని

పంచారామాలు ప్రముఖమైనవి. పేరుకు తగినట్లుగానే పరమేశ్వరుడికి సంబంధించిన ఐదు పవిత్ర దేవాలయాలు ఇవి. దేశంలో ఎన్నో శివలింగ క్షేత్రాలు ఉన్నా పంచారామాలకు ఉన్న విశిష్టత మాత్రం ప్రత్యేకం. ఈ ఐదు దేవాలయాలు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర పరిధిలో వివిధ పట్టణాల్లో ఉన్నాయి. ఇంతకీ ఈ క్షేత్రాల విశిష్టతలు ఏమిటి? ఎక్కడ ఉన్నాయి? అనే వివరాలు ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.

పంచారామాల చరిత్ర
ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో పంచారామాల పుట్టుకకు సంబంధించి అనేక పురాణ గాధలు ప్రచారంలో ఉన్నాయి. శ్రీనాధుడు రచించిన భీమేశ్వర పురాణం ప్రకారం.. క్షీరసాగర మధనంలో ఉద్భవించిన అమృతాన్ని మహా విష్ణువు మోహినీ రూపం ధరించి దేవతలకు, రాక్షసులకు పంపిణీ చేశాడు. అయితే త్రిపురాసురులు మాత్రం (రాక్షసులు) ఈ పంపిణీలో తమకు అన్యాయం జరిగిందంటూ అసంతృప్తి వ్యక్తం చేసి శివుని కోసం ఘోర తప్పసును ఆచరిస్తారు. రాక్షసుల తపస్సుకు మెచ్చిన పరమేశ్వరుడు వారికి వివిధ వరములను అనుగ్రహిస్తాడు. ఆ శక్తులతో రాక్షసులు దేవతలను అనేక ఇబ్బందులకు గురి చేస్తారు. దీంతో దేవతలు మహాశివుని వద్దకు వెళ్లి తమను రాక్షసుల బారి నుంచి రక్షించాలని వేడుకుంటారు. దేవతల మొర ఆలకించిన మహాశివుడు త్రిపురాంతకుడి రూపంలో ఆ రాక్షసులను, వారి రాజ్యాన్ని బూడిద చేస్తాడు. అయితే ఈ యుద్ధంలో త్రిపురాసురులు పూజించిన అతిపెద్ద శివలింగం మాత్రం చెక్కుచెదరకుండా ఉంటుంది. ఈ శివలింగాన్నే దేవతలు భూమిపై ఐదు చోట్ల ప్రతిష్టించారు. అవే పంచారామాలుగా ప్రసిద్ధి చెందినట్లు చెబుతారు.

అయితే స్కాంధ పురాణంలోని తారకాసుర వధ ఘట్టం ప్రకారం పంచారామాల పుట్టుక ఈ విధంగా ఉంది. హిరణ్య కశిపుడి మనుమడైన తారకాసురుడు శివుని కోసం ఘోర తపస్సు చేసి పరమేశ్వరుడి ఆత్మలింగాన్ని వరంగా పొందుతాడు. ఒక బాలుడి చేతిలో తప్ప తనకు మరెవ్వరి చేతిలో మరణం ఉండకూడదని కోరుతాడు. బాలలు ఎవ్వరూ తనను ఏమీ చేయలేరు కాబట్టి తారకాసురుడు ఈ వరాన్ని కోరుకుంటాడు. పరమేశ్వరుడు తథాస్తు అనడంతో ఆ వరగర్వంతో దేవతలను ముప్పతిప్పలు పెట్టడం ప్రారంభిస్తాడు.

దీంతో తారకాసురున్ని నిలువరించేందుకు పార్వతీ పరమేశ్వరులు కుమారస్వామికి జన్మనిస్తారు. దేవతలతో కలిసి బాలుడైన కుమారస్వామి తారకాసుడిపై యుద్ధానికి దిగుతాడు. ఆ భీకర యుద్ధంలో తారకాసురుడి కంఠంలో ఉన్న ఆత్మలింగాన్ని కుమారస్వామి ఛేదించడంతో అతడు మరణిస్తాడు. ఆ సమయంలో ఐదు భాగాలుగా ముక్కలైన ఆత్మలింగాన్ని ఐదు చోట్ల ప్రతిష్ట చేశారు. అవే ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని పంచారామ క్షేత్రాలు.

1. ద్రాక్షారామం

దక్ష ప్రజాపతి యజ్ఞం చేసిన కారణంగా ఈ ప్రాంతాన్ని ద్రాక్షారామంగా పిలుస్తారు. ఈ పంచారామ క్షేత్రం కోనసీమ జిల్లాలో కొలువై ఉంది. రెండు అంతస్తుల్లో 60 అడుగుల ఎత్తులో స్వామి వారి శివలింగం సగం తెలుపు, సగం నలుపు రంగులో ఉంటుంది. రెండో అంతస్తు పై భాగం నుంచి అర్చకులు, భక్తులు అభిషేకాలు నిర్వహిస్తారు. ఇక్కడి స్వామి వారిని భీమేశ్వరుడిగా కొలుస్తారు. అష్టాదశ శక్తి పీఠాల్లో ఒకటైన మాణిక్యాంబ అమ్మవారు స్వామి వారితో కలిసి కొలువై ఉండడం విశేషం. భారతదేశంలోని అత్యంత అరుదైన దేవాలయాల్లో ఇది ఒకటి.

అద్భుతమైన శిల్పకళతో అలరారే ఈ దేవాలయాన్ని సందర్శించడం ప్రతి ఒక్కరికీ ఓ మధురమైన అనుభూతిగా మిగిలిపోతుంది. క్రీస్తు శకం 892-922 మధ్య చాళుక్యుల కాలంలో ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించినట్లు శాసనాల ద్వారా స్పష్టమవుతుంది. కార్తీక మాసం, మహాశివరాత్రి పర్వదినాల్లో ఆలయం భక్తులతో పోటెత్తుతుంది. కాకినాడ నగరానికి 32 కిలోమీటర్ల దూరంలో ద్రాక్షారామం ఆలయం ఉంది. అమలాపురం నుంచి వెళ్లేవారు ముక్తేశ్వరం వద్ద గోదావరి నది దాటి కోటిపల్లి నుంచి రోడ్డు మార్గంలో చేరుకుంటారు.

2. అమరారామం

ఈ క్షేత్రం పల్నాడు జిల్లా అమరావతిలో ఉంది. పరమేశ్వరుడు ఇక్కడ అమరేశ్వరుడిగా పూజలందుకుంటున్నాడు. రెండు అంతస్తుల్లో 16 అడుగుల ఎత్తుతో ఈ స్పటిక శివలింగం ఉంటుంది. రెండవ అంతస్తుపై నుంచి స్వామి వారికి అభిషేకాలు నిర్వహిస్తారు. అమ్మవారు బాలచాముండి, క్షేత్ర పాలకుడు వేణుగోపాల స్వామి ఆలయాలు కూడా ఇక్కడ ఉంటాయి. తారకాసురుడి సంహారం తరువాత చెల్లాచెదురైన ఆత్మలింగంలో ఒక భాగాన్ని ఇంద్రుడు ఇక్కడ ప్రతిష్టించినట్లు స్థల పురాణం. ఈ ఆలయం మొత్తం మూడు ప్రాకారాలతో నిర్మితమై ఉంటుంది. ఈ ప్రాకారాల్లో అనేక దేవాలయాలు కనిపిస్తాయి. భక్తుల్లో ఆధ్యాత్మిక చింతనను ఇవి రెట్టింపు చేస్తాయి. గుంటూరు నగరానికి 25 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఈ పంచారామ క్షేత్రం ఉంది.

3. క్షీరారామం

పశ్చిమగోదావరి జిల్లాలోని పాలకొల్లు పట్టణంలో క్షీరారామం ఉంది. శివుడు భూమిపై తన బాణాన్ని వదిలినప్పుడు అది ఈ ప్రదేశంలో పడి భూమి నుంచి క్షీరదార వచ్చినట్లు కధనం. దీని కారణంగానే ఈ ప్రాంతం క్షీరపురిగా, కాలక్రమంలో పాలకొల్లుగా మార్పు చెందినట్లు చెబుతారు. క్షీరారామం ఆలయాన్ని 11వ శతాబ్ధంలో చాళుక్యులు నిర్మించినట్లు చారిత్రక ఆధారాల ద్వారా తెలుస్తుంది. తెల్లని రంగులో రెండున్నర అడుగుల ఎత్తులో ఉండే ఇక్కడి శివలింగాన్ని రామలింగేశ్వర స్వామిగా కొలుస్తారు. త్రేతా యుగంలో సీతారాములు ఈ లింగాన్ని ప్రతిష్టించినట్లు ప్రతీతి. మొత్తం 125 అడుగుల ఎత్తులో 9 గోపురాలతో ఎంతో సుందరంగా ఈ ఆలయం తీర్చిదిద్దబడింది. ఏటా ఉత్తరాయణ దక్షిణాయన ప్రారంభంలో సూర్యోదయాన పెద్ద గోపురం నుంచి సూర్య కిరణాలు శివలింగంపై పడే దృశ్యం ఎంతో మనోహరంగా ఉంటుంది.

4. సోమారామం

పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా భీమవరానికి రెండు కిలోమీటర్ల దూరంలో గునిపూడిలో ఈ క్షేత్రం ఉంది. తూర్పు చాళుక్య రాజైన చాళుక్య భీముడు 3వ శతాబ్ధంలో ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించాడు. ఇక్కడి శివలింగాన్ని చంద్రుడు ప్రతిష్టించిన కారణంగా దీనికి సోమారామం అని పేరొచ్చింది. స్వామి వారి చెంత రాజరాజేశ్వరి దేవిగా అమ్మవారు ఉంటారు. ఈ శివలింగానికి ఒక ప్రత్యేకత ఉంది. మామూలు రోజుల్లో తెలుగు, నలుపు రంగులో ఉండే ఈ శివలింగం అమావాస్య రోజున మాత్రం గోధుమ వర్ణంలో ప్రకాశిస్తుంది. పౌర్ణమి నాటికి తిరిగి యథారూపంలోకి వస్తుంది. ఈ ఆలయంలో సోమేశ్వర స్వామి కింది అంతస్తులోనూ, అన్నపూర్ణా దేవి అమ్మవారు పైఅంతస్తులో ఉంటారు.

5. కుమార భీమారామం

కాకినాడ జిల్లా సామర్లకోటలో ఈ ఆలయం ఉంది. సున్నపురాయి రంగులో 60 అడుగుల ఎత్తైన రెండస్తుల మండపంలో ఇక్కడి శివలింగం ఉంటుంది. ద్రాక్షారామం క్షేత్రాన్ని నిర్మించిన చాళుక్య రాజైన భీమునిచే ఈ ఆలయం నిర్మించబడింది. అందుకే ఈ రెండు క్షేత్రాల నిర్మాణ శైలి ఒకే విధంగా అనిపిస్తుంది. ఆలయ ద్వారాల నుంచి కొలను వరకూ ప్రతి నిర్మాణంలోనూ పోలిక కనిపిస్తుంది. క్రీస్తు శకం 892 నుంచి 922 మధ్య ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించినట్లు చెబుతారు.